بررسی موانع استقرار بودجه عملیاتی در سازمان‌های مناطق آزاد تجاری – صنعتی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

2 کارشناس ارشد مدیریت دولتی

چکیده

مقدمه: اصلاح نظام‌های بودجه‌ریزی کمک شایانی به اقتصاد کشور می‌کند. هرچند که به نظر می‌رسد اجرای کامل بودجه‌ریزی عملیاتی با موانعی از جمله افزایش اختیارات مدیران اجرایی رده‌های پایین، تغییر رویکرد حسابداری دولتی به حسابداری تعهدی و اصلاح قانون محاسبات عمومی کشور روبه‌رو است، اما تغییر نظام بودجه‌ریزی به بودجه‌ریزی عملیاتی امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر برای اقتصاد کشور به شمار می‌رود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی موانع موجود در فرایند استقرار بودجه عملیاتی بر اساس مدل شه در مناطق آزاد تجاری - صنعتی و ارائه‌ راه‌کارهایی برای رفع آن‌ها است.
روش پژوهش: جامعه آماری پژوهش، شامل مدیران مالی، مدیران برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی در مناطق آزاد تجاری – صنعتی و همچنین، دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران است. داده‌های مورد نیاز برای آزمون فرضیه‌های پژوهش، از طریق مصاحبه و توزیع پرسش‌نامه جمع‌آوری شده است. همچنین، به‌منظور آزمون نرمال بودن توزیع پاسخ‌های مربوط به هر عامل از آزمون «کلموگورف – اسمیرنف» و برای آزمون فرضیه‌های پژوهش از آزمون‌های آماری  «t تک نمونه‌ای» و «میانه یک متغیری» استفاده شده است.
یافته‌ها: بر اساس نتایج پژوهش حاضر، ناتوانایی در ارزیابی عملکرد، ناتوانایی نیروی انسانی، نداشتن اختیار قانونی و نبود اختیار رویه‌ای و همچنین نداشتن انگیزه‌های پذیرش به‌عنوان موانع استقرار بودجه عملیاتی بر اساس مدل شه شناسایی شدند. با این وجود، عواملی مانند توانایی فنی، اختیار سازمانی، پذیرش سیاسی و پذیرش مدیریتی به‌عنوان مانع تشخیص داده نشدند.
نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش، نشان‌دهنده این واقعیت است که در حال حاضر، سازمان مناطق آزاد تجاری - صنعتی توانایی، اختیار و پذیرش لازم برای اجرای بودجه‌ریزی عملیاتی را ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Review of the Barriers to Implementing Operational Budgeting in Iranian Free Trade-Industrial Zones

نویسندگان [English]

  • Z. Poorzamani 1
  • B. Naderi 2
1 Assistant Professor of Accounting, Islamic Azad University, Central Tehran Branch
2 Master of Public Administration
چکیده [English]

Introduction: Reforming the budgeting systems will make an enormous contribution to the economic prosperity of the country. Although the full implementation of operational budgeting is confronted with barriers, such as allowing the low-rank executive managers more authority, changing the governmental approach to accounting into accrual approach, and reforming the Public Accounting Act, changing the budgeting system to operating budgeting is inevitable to  and necessary for the economy of the country. The purpose of this study is to review the barriers to implementing the operational budgeting based on Shah Model in Iranian free trade-industrial zones, and to suggest ways of overcoming them.
Methods: The participants of this study were selected from among the financial managers, programming and budgeting managers of free trade-industrial zones, and also the staff of secretariat of high council of Iranian Free Trade-Industrial Zones. Data needed to test the research hypotheses were gathered through interview and questionnaire. To ensure the normal distribution of the responses for each test agent, “Kolmogorov-Smirnov” test was used. Finally, to test the research hypotheses, «T one sample" and "Median test" were used.
Results: The results of the study are indicator of the fact that inability to assess the performance, inefficiency of human resources, lack of legal and procedural authority, and also the lack of motivation for acceptability were identified as the barriers to implementing the operational budgeting based on Shah Model. Nevertheless, factors such as technical ability, organizational authority, political acceptance, and managerial acceptance were not among those identified as barriers.
Conclusion: The Findings of this study attest to the fact that at the present time, Free Trade-Industrial Zones Organizations do not have enough ability, authority and acceptability to execute operational budgeting.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Free Trade-Industrial Zones
  • Operational Budgeting
  • SHAH Model
  • Acceptability
  • Ability

مراجع

آذر، عادل و منصور مومنی (1382). آمار و کاربرد آن در مدیریت. تهران: انتشارات سمت.
آذر، عادل و امیر وفایی (1389). «بررسی عوامل مؤثر بر اثربخشی نظام بودجه‌ریزی عملیاتی در سازمان‌های عمومی». فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، بهار و تابستان، شماره 110، ص‌ص. 79-98.
ارسلان، علیرضا و الهه طاهری (1389). «آنالیز استقرار نظام بودجه ریزی عملیاتی در جهاد دانشگاهی یزد، با استفاده از روش ماتریسswot». چهارمین کنفرانس بین‌المللی بودجه ریزی عملیاتی، تهران: 16 مردادماه.
اسعدی، محمود؛ ابراهیمی، محسن؛ و جبار باباشاهی (1387). «شناسایی موانع استقرار بودجه عملیاتی در گمرک جمهوری اسلامی ایران بر اساس مدل شه». دومین کنفرانس بین المللی بودجه‌ریزی عملیاتی، تهران: 18 و 19 اردیبهشت‌ماه.
باباجانی، جعفر (1382). «تحلیلی نظری پیرامون سیستم نظارت مالی کشور از منظر پاسخ‌گویی». فصلنامه بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، دوره دهم، شماره 31، ص‌ص. 97-130.
جهان‌دوست، سهراب (1374). «تحقیقی پیرامون تدوین بودجه عملیاتی در سازمان بنادر و کشتیرانی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
رمضانی، امیر رضا (1383). «بودجه‌بندی بر مبنای فعالیت در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی شیراز». پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
سالم‌صافی، پرویز (1383). «ارزیابی نتایج استقرار نظام بودجه‌بندی عملیاتی در بخش تشخیص بیمارستان ولی‌عصر مشگین شهر با تأکید بر هزینه تمام شده خدمات». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران.
سیاست‌های کلی اصلی 44 ابلاغی مقام معظم رهبری.
ضیایی، محمدصادق؛ امیری، مجتبی؛ و محسن ابراهیمی (1387). «شناسایی موانع استقرار بودجه عملیاتی در دانشگاه تهران». فصلنامه بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، دوره پانزدهم، شماره 2، ص‌ص. 87-102.
فرزیب، علیرضا (1381). بودجه‌ریزی دولتی در ایران. چاپ پانزدهم، تهران: مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
قادری، محمدرضا (1386). بودجه‌ریزی نوین دولتی. چاپ اول، تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی جمهوری اسلامی ایران.
مهدوی، عبدالمحمد (1389). «تدوین بودجه عملیاتی برای دستگاه‌های اجرایی استان کرمان». اولین کنفرانس بین‌المللی بودجه ریزی عملیاتی، تهران: 16 مردادماه.
Andrews, M. (2004). “Authority, Acceptance, Ability and Performance-Based Budgeting Reforms”. The International Journal of Public Sector Management, Vol. 17, No. 4, pp. 334-336.
Foltin, C. (1999). “State and Local Government Performance: it’s Time to Measure up!”. The Government Accountants Journal, Vol. 48, No. 1, pp. 6-40.
Kettl, D. (1992). Deficit Politics. New York: Macmillan Publishing.
Melkers, J. and K. Willoughby (1998). “The State of the States: Performance-Based Budgeting Requirements in Forty-Seven out of Fifty”. Public Administration Review, Vol. 58, No.1, 66-73.
Robinson, M. and J. Brumby (2005). “Does Performance Budgeting Work? An Analytical Review of the Empirical Literature”. Imf Working Paper, pp. 3-5.
Schick, A. (2003). “The Performing State: Reflection on an Idea Whose Time Has Come But Whose Implementation Has Not”. OECD Journal on Budgeting, Vol. 3, No.2, pp. 80-83.
Shah, A. (1998). “Balance, Accountability, and Responsiveness: Lessons about Decentralization”. The World Bank Policy Research Working Paper Series, Paper 2021, World Bank: Washington, DC.
United States General Accounting Office (1999). Performance Budgeting: Initial Experiences under the Results Act in Linking Plans with Budgets. Washington.
Xavier, J. A. (1998). “Budget Reform in Malaysia and Australia Compared”. Public Budgeting and Finance, Vol. 18, No. 1, pp. 99-118.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار